Sve počinje u antičko doba kada je Platon 338. godine p. n.e. na vežbalištu posvećenom liku iz mitologije Akademu, osnovao školu za ,,zajedničko učešće u obrazovanju”, poznatu kao ,,Platonova akademija”.
U svom autorskom tekstu, Nikola Ačanski, master filozof iz Novog Sada upoznaje nas sa istorijom nastanka univerziteta na tlu Evrope.
Platon je podučavao mladiće iz znanja filozofije, matematike i gimnastike, kao i o valjanom političkom ponašanju. Ta akademija je trajala gotovo hiljadu godina, sve do 529. godine.
Neposredno zatim, Aristotel u svojoj školi Likeji, 335.godine pre n.e. otvara instituciju koja je širila znanja iz filozofije i drugih nauka poput botanike, istorije itd.
Ačanski nas potom upućuje na činjenicu da 529.godine, car Justinijan zatvara sve nehrišćanske škole, čime zapravo nastaje kraj antičkom periodu i filozofiji uopšte. Sledi dugi, gotovo hiljadugodišnji godišnji period ,,poznatog,, mraka ranog srednjeg veka, sve do 12. veka.
Značaj prvih univerziteta
Tek tada nastaju prvi univerziteti namenjeni višim društvenim slojevima, te tako u 11. veku nastaje univerzitet u Bolonji, a odmah potom i u Parizu, koji je tek u 13. veku zvanično priznat za univerzitet.
U to doba, Francuska postaje univerzitetski centar u kome se školuju ljudi iz susednih zemalja.
Osnov obrazovanja je naravno teologija, ali i tzv. Sedam slobodnih veština: trivium (gramatika, retorika, dijalektika), kvadrivijum ( geometrija, aritmetika, astronomija i muzika). Zanimljivo je da se već tada pojedini univerziteti specijalizuju, pa tako, onaj u Bolonji za pravo, a univerzitet u Palermu za medicinu.
Značaj tih univerziteta nije bio samo u prenošenju znanja, već su to bila mesta na kojima se odvijao jedan slobodniji, kritički diskurs koji je bio izuzetno važan.
Od 12. veka pa nadalje, dolazi do jačanja gradova, porastom ekonomske moći, te tako i većih sloboda za šire slojeve društva i pristupa znanju.
Potreba za medicinarima, pravnicima i pisarima, postaje sve veća, pa su tako početkom 14. veka u Evropi postojala 23 univerziteta, dok se početkom 16. veka taj broj povećao na 70.
Za naš prostor je zanimljiva, i gotovo nepoznata činjenica da je u Beogradu još 1630. godine postojala gimnazija koju su osnovali jezuiti (baš kao i one u Sremskim Karlovcima i Novom Sadu, nešto kasnije), i čiji su učenici već tada izvodili neku vrstu uličnih pozorišnih predstava.
Tekst je prvobitno objavljen na portalu RTS Magazin.
